Wielka Sobota
Wielka Sobota to drugi obok Wielkiego Piątku dzień w Liturgii, gdy Kościół nie sprawuje Mszy świętej. W pełnej skupienia ciszy trwamy przy Grobie Pańskim, rozważając Tajemnice Chrystusowej Męki.
Bez wątpienia Wielka Sobota to dzień, o którego wymowie, symbolice katolicy wiedzą najmniej spośród dni Świętego Triduum i wiąże się z nim najwięcej nieporozumień. Głównym powodem tego stanu jest fakt, że w XX w. właśnie tego dnia dotyczyły głębokie zmiany liturgiczne, zwłaszcza podczas reformy liturgicznej Piusa XII z 1955 r. Wtedy do kalendarza liturgicznego została wprowadzona Wigilia Paschalna, która nie jest – wbrew opiniom, jakie można nieraz usłyszeć nawet w ogłoszeniach parafialnych – liturgią Wielkiej Soboty, ale Niedzieli Zmartwychwstania.
Wymowa dnia
W Wielką Sobotę, podobnie jak w Wielki Piątek, Kościół nie sprawuje Mszy świętej. Nastrój tego dnia jest podniosły i pełen wyciszenia. Adorujemy Pana w Grobie i rozważamy to wszystko, co wydarzyło się w Wielki Piątek. Nadal odmawiamy przede wszystkim tajemnice bolesne Różańca, Litanię do Najdroższej Krwi Chrystusa Pana, w ciszy rozważamy Mękę Pańską, adorujemy Krzyż, powstrzymujemy się od spożywania pokarmów mięsnych.
Jednocześnie ten dzień przynosi ze sobą pewną dodatkową wymowę. W Wielką Sobotę wspominamy bowiem tajemnicę zstąpienia Chrystusa do otchłani, w które wiarę wyznajemy w Credo. Po swojej śmierci, kiedy Chrystus odkupił ludzkość i utorował jej drogę do nieba, Jezus zszedł po wszystkie sprawiedliwe dusze Starego Testamentu, które właśnie w Otchłani, w Szeolu, z utęsknieniem oczekiwały zbawienia. Teraz Chrystus wyprowadza te dusze z Otchłani i prowadzi je do nieba, które – dzięki mocy Męki Pańskiej – stoi dla nich otworem.
Dlatego też w Wielką Sobotę powinniśmy pamiętać o naszych zmarłych. Powinniśmy w tym dniu w sposób szczególny się za nich modlić. A najlepiej (jeśli jest taka możliwość) tak zorganizować czas i przedświąteczne porządki, by odwiedzić najbliższy cmentarz, na którym leżą nasi bliscy.
Błogosławienie pokarmów
Obrzędem, który nadaje Wielkiej Sobocie pewien rys przedsmaku Wielkanocy, jest błogosławienie pokarmów, jakie staną później na naszym stole wielkanocnym. Jest to obrzęd bardzo lubiany przez Polaków i zazwyczaj na święcenie przychodzimy całymi rodzinami. To bardzo piękne, warto jednak pamiętać, jakie miejsce zajmuje on w całości obrzędów Wielkiego Tygodnia, jaki jest jego cel, jakie pokarmy powinniśmy święcić.
Mało poważne jest na przykład wkładanie do koszyka czekoladowych zajączków albo jajek niespodzianek. W tym kontekście warto zapoznać się z formułą błogosławienia pokarmów, bowiem ona jednoznacznie wskazuje, co powinno znaleźć się w koszyku i które pokarmy zostają rzeczywiście pobłogosławione. Proszę zwrócić uwagę na głębokie znaczenia, jakie niesie ze sobą poniższa modlitwa (pogrubienia moje – PP):
Chlebie żywy, który zstąpiłeś z nieba i dajesz życie światu, pobłogosław † ten chleb i wszelkie świąteczne pieczywo na pamiątkę chleba, którym nakarmiłeś słuchających Ciebie wytrwale na pustkowiu i który wziąłeś w swoje święte i czcigodne ręce, aby go przemienić w swoje Ciało.
Baranku Boży, Ty pokonałeś zło i obmyłeś świat z grzechów, pobłogosław † to mięso, wędliny i wszelkie pokarmy, które będziemy jedli na pamiątkę baranka paschalnego i świątecznych potraw, jakie Ty spożyłeś z Apostołami podczas Ostatniej Wieczerzy.
Chryste, nasze życie i zmartwychwstanie, pobłogosław † te jajka, znak nowego życia, abyśmy dzieląc się nimi w gronie rodziny, bliskich i gości, mogli się także dzielić wzajemnie radością z tego, że jesteś z nami. Pozwól nam wszystkim dojść do Twojej wiecznej uczty w domu Ojca, gdzie żyjesz i królujesz na wieki wieków.
Zwyczaj święconki sięga wczesnego średniowiecza. Błogosławienie chleba i jajek odnotowuje się już od XII wieku. Zwyczaj dość szybko przeniknął do Polski. Informacje o tym, że obrzęd ten był praktykowany w naszym kraju, znajdujemy już w źródłach z przełomu XIII i XIV wieku.
Paweł Pomianek
