Z cyklu: Maj – miesiąc Maryi (cz. I)
Autor: Paweł Pomianek ▼

Za autora właściwych nabożeństw majowych uważany jest żyjący na przełomie XVII i XVIII wieku jezuita o. Ansolani. Organizował on w maju uroczyste koncerty pieśni maryjnej, które kończył błogosławieństwem Najświętszym Sakramentem.

Początków nabożeństwa majowego można jednak szukać zdecydowanie głębiej w historii chrześcijaństwa. Na Wschodzie już w V wieku gromadzono się wieczorami, by śpiewać pieśni sławiące Maryję Pannę. Na Zachodzie zalążki nabożeństwa majowego pojawiły się w drugiej połowie wieku XIII. Największe zasługi na tym polu położył co ciekawe nie żaden znany święty, kapłan, teolog, ale osoba świecka – król Hiszpanii Alfons X. Promował i popularyzował on zwyczaj gromadzenia się wieczorami na wspólnej modlitwie przy figurach Maryi.

Kult rozwijał się jednak powoli, a maj został nazwany miesiącem maryjnym dopiero w czasach kontrreformacji, a konkretnie w wydanej w 1549 r. w Niemczech książeczce „Maj duchowy”. W formie podobnej do tej, jaką znamy dziś, nabożeństwa majowe zaczął wprowadzać wspomniany o. Ansolani.

Litania loretańska

Sama Litania loretańska powstała prawdopodobnie ok. XII wieku we Francji. Swoją nazwą jest jednak związana z sanktuarium maryjnym w Loreto. To właśnie z tego włoskiego miasta pochodzi schemat maryjnej litanii, który później został utrwalony i rozpowszechniony. Już w 1581 roku papież Sykstus V nadał za jej odmawianie przywilej odpustu. Ponieważ wierni mieli tendencję do samowolnego dodawania do litanii różnych wezwań, w roku 1631 Kongregacja Obrzędów zakazała dokonywania w tekście samowolnych zmian. Nowe wezwania były wprowadzane przez Kościół zwłaszcza w kontekście rozwoju mariologii. M.in. w 1846 r. wprowadzono wezwanie „Królowo bez zmazy pierworodnej poczęta”, w 1950 r. „Królowo Wniebowzięta”, a w 1980 r. „Matko Kościoła”. Jako ostatnie do tej pory zostało wprowadzone wezwanie „Królowo Rodzin” – miało to miejsce w 1995 roku. W Polsce Stolica Apostolska zatwierdziła jeszcze w okresie międzywojennym dodatkowe wezwanie, które w obecnie używanej formie brzmi „Królowo Polski”. Kończy ono wezwania, którymi chwalimy w litanii Matkę Bożą.

Do rozpowszechnienia nabożeństw majowych w całej Europie najbardziej przyczynił się inny jezuita, żyjący pod koniec XVIII wieku o. Muzarelli. Wydał on broszurkę w której popularyzował nabożeństwo majowe i rozesłał ją do wszystkich diecezji włoskich. Odprawiał on także nabożeństwo majowe we Francji, gdy towarzyszył papieżowi Piusowi VII w podróży na koronację Napoleona Bonapartego.

Nabożeństwo majowe w Polsce

Pierwsze nabożeństwo majowe na ziemiach polskich zostało odprawione w roku 1838 w Tarnopolu. Początkowo większość nabożeństw majowych – zwłaszcza na wsiach – było odprawianych bez udziału księdza. Do okresu II wojny światowej Msze święte odprawiano wyłącznie rano, a wieczorem okoliczni mieszkańcy gromadzili się pod przydrożnych krzyżem lub pod figurą Matki Bożej i śpiewali Litanię loretańską. Dopiero z czasem nabożeństwa przeniesiono do kościołów, gdzie zaczęły się one odbywać przed wystawionym Najświętszym Sakramentem, a kończyło je uroczyste błogosławieństwo. Z biegiem lat do nabożeństwa dołączono jeszcze jeden element: tzw. czytanki majowe. Najczęściej koncentrują się one wokół osoby Matki Bożej lub świętych, którzy byli szczególnymi Jej czcicielami. Mniej więcej w tej formie znamy nabożeństwo majowe obecnie.

Dziś trudno byłoby sobie wyobrazić maj bez nabożeństw majowych, pięknie przyozdobionych kapliczek maryjnych, atmosfery umiłowania Matki Bożej, odczuwalnej w polskich kościołach. Niepokoić może jednak fakt, że w wielu miejscach podczas nabożeństw maryjnych brakuje ludzi młodych. Zdecydowanie maleje również liczba uczęszczających na nie dzieci. Miejmy jednak nadzieję, że kult maryjny w najbliższych dziesięcioleciach odrodzi się z nową siłą, a wiernych uczęszczających na popularne majówki – będzie przybywać. To istotne dla naszej katolickiej i narodowej tożsamości.

Źródła:
Maj – miesiąc Maryi, Kosciol.Wiara.pl.
Paweł Beyga, Pobożność ludowa, Zkadzidlem.blogspot.com.
Nabożeństwa majowe – znaczenie i tradycja, Sanctus.pl.
Litania loretańska, pl.Wikipedia.org.

————–
Paweł Pomianek – świecki teolog, publicysta, filolog polski, przedsiębiorca. Mąż Anny, tato trzyletniej Juleczki i pewnego Maleństwa, które rośnie pod sercem Mamy. Redaktor naczelny Dziennika Parafialnego.

Poleć innym!