Od ponad trzystu lat, 16 sierpnia, w Diecezjalnym Sanktuarium św. Rocha w Mikstacie odbywają się uroczystości odpustowe ku czci jego patrona połączone z obrzędem błogosławieństwa zwierząt. Pokazują one, że mikstaczanie przez pokolenia troszczyli się o ich międzypokoleniowy przekaz.

19 listopada odbyło się w Mikstacie I Mikstackie Seminarium o Niematerialnym Dziedzictwie Kulturowym. Organizatorem seminarium był ks. kan. Krzysztof Ordzinak, kustosz Diecezjalnego Sanktuarium św. Rocha w Mikstacie przy współudziale dr hab. Katarzyny Smyk, prof. UMCS, przewodniczącej Rady ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Seminarium zostało zorganizowane dla uczczenia 10. rocznicy wpisania uroczystości odpustowych ku czci św. Rocha z obrzędem błogosławieństwa zwierząt w Mikstacie na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Miało także być okazją do spotkania depozytariuszy dziedzictwa z ekspertami w zakresie niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Podjęta przez referentów problematyka była niezwykle ciekawa, inspirująca i skłaniająca do refleksji.

Pani dr hab. Katarzyna Smyk w swoim wystąpieniu zwróciła uwagę na zwierzęta w niematerialnym dziedzictwie. Odwołując się do konwencji UNESCO z 2003 roku, podkreśliła, że mówiąc o udziale zwierząt w niematerialnym dziedzictwie, należy postawić pytanie, czy nie dochodzi do naruszania dobrostanu zwierząt. Zwróciła uwagę na zasady etyczne, podkreślając, że określenie wartości własnego niematerialnego dziedzictwa kulturowego należy do danej wspólnoty, grupy czy jednostki. Referentka zwróciła uwagę różne rozumienie dobrostanu. Zwróciła uwagę na stosowanie przemocy wobec zwierząt i ich dobrostanem. Odnosząc się do odbywającego się w Mikstacie obrzędu błogosławieństwa zwierząt, podkreśliła, że dostrzegamy tu wspólne bycie ludzi i zwierząt, afirmację zwierząt. Odbywający się tu obrzęd błogosławieństwa zwierząt nie narusza.

Pani dr hab. Magdalena Ziółkowska, profesor UAM w Poznaniu, zwróciła uwagę na dobrostan zwierząt jako przedmiot działań i odpowiedzialności UNESCO. Podkreśliła, że każdy gatunek zwierząt ma swoje wymagania. Zwróciła uwagę, że zwierzęta powinny mieć zapewnioną wolność od bólu, powinno być chronione od niewygody, strachu, cierpienia. Zaakcentowała, że zwierzę jest współuczestnikiem życia społecznego. Zwróciła uwagę na znaczenie wprowadzenia przepisów o ochronie zwierząt. Zaakcentowała, że UNESCO wpisuje tylko te zjawiska, które uwzględniają dobrostan zwierząt.

Rola relacji więcej-niż-ludzkich w praktykach święcenia zwierząt jako elementu niematerialnego dziedzictwa była przedmiotem wystąpienia dr Karoliny Echaust z Instytutu Instytutu Skrzynki – Instytutu Dokumentacji, Rozwoju i Promocji Dziedzictwa Kulturowego i Kulinarnego Powiatu Poznańskiego. Referentka zwróciła uwagę na współbytowanie ludzi ze zwierzętami, na współbycie wspólnotą międzygatunkową. Podkreśliła, że w mikstackich uroczystościach odpustowych z obrzędem błogosławieństwa zwierząt dostrzegalne są elementy zespalające dziedzictwo, transmisję dziedzictwa poza granice lokalne (udział osób spoza miejscowości) oraz przemiany społeczno- kulturowe dostrzegalne np. w zmianie zwierząt przyprowadzonych na obrzęd błogosławieństwa.

Pan Andrzej Szoszkiewicz, Prezes Stowarzyszenia LOT „Szlak Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego w Polsce”, w swoim wystąpieniu zwrócił uwagę na cele i zadania stowarzyszenia, podkreślając znaczenie współpracy. Podkreślił, że stowarzyszenie daje możliwość większej skuteczności ochrony dziedzictwa, pomaga w rozwijaniu oferty turystyki kulturowej oraz promuje Polskę jako kraj bogaty w żywe dziedzictwo.

Ks. Krzysztof Ordziniak, kustosz Diecezjalnego Sanktuarium Świętego Rocha, przedstawił działania podejmowanie przez Szkołę Świętego Rocha w zakresie przekazu tradycji w mikstackiej społeczności. Wskazał, że należy troszczyć się o przekaz międzypokoleniowy tradycji, gdyż jest ona nośnikiem wartości. Podkreślił znaczenie edukacji formalnej i nieformalnej w tym zakresie. Ks. kustosz zwrócił uwagę, że Szkoła św. Rocha promuje dziedzictwo niematerialne i kształtuje u młodych depozytariusza poczucie odpowiedzialności za dziedzictwo pozostawione nam przez przodków.

Z kolei Tomasz Łuczak z Narodowego Instytutu Dziedzictwa wskazał na potencjał Szkoły św. Rocha jako dobrej praktyki w zakresie przekazu niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Analizując działania podejmowane przez Szkołę św. Rocha, wskazał, w jaki sposób realizuje ona postulaty, kwalifikując ją do zaliczenia do dobrych praktyk.

Na seminarium przybyła liczna rzesza depozytariuszy, dla których wysłuchane referaty z pewnością będą stanowiły inspirację do podejmowania kolejnych inicjatyw na rzecz ochrony, przekazu, dokumentacji ich dziedzictwa. Zapewne skłonią ich także do refleksji nad ich stosunkiem do zwierząt. Na seminarium została przygotowane wystawa prac dzieci uczęszczających na spotkania w Szkole Świętego Rocha. Wzbudziła ona zainteresowanie uczestników seminarium.

Dodajmy, że uroczystości odpustowe ku czci św. Rocha z obrzędem błogosławieństwa zwierząt w Mikstacie zostały wpisane na Krajową Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego 3 grudnia 2015 roku.

Patronat honorowy nad seminarium objęli: Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi, Narodowy Instytut Dziedzictwa oraz Biskup Damian Bryl, ordynariusz Diecezji Kaliskiej. Patronat medialny nad wydarzeniem objął m.in. „Dziennik Parafialny”, za co bardzo dziękujemy.

Tekst: Małgorzata Strzelec i ks. Krzysztof Ordziniak
Zdjęcia: Małgorzata Strzelec

Poleć innym!