Święty Jan od Krzyża. Portret z XIII w.

Swoje wielkie dzieła mistyczne Jan od Krzyża pisał prozą i wierszem. Hiszpański zakonnik był cenionym kierownikiem duchowym. Doktor mistyczny nauczał, że „wiara – to zaślubiny Boga z duszą”. Swoje dzieła napisał, aby pomóc wierzącym w podążaniu ku Bogu. Ukazał stopnie, po których dusza „kroczy” ku zjednoczeniu ze swoim Stwórcą. Hiszpański karmelita pisał: „Bardziej Bóg pragnie od ciebie choćby najmniejszego stopnia czystości duszy, niż największych dzieł, jakich możesz dokonać”. Święty Jan wyjaśniał, na czym polega prawdziwa wielkość i szczęście. Jego zdaniem, prowadzi do nich pokora i ogołocenie samego siebie. „Kto umrze dla wszystkiego, znajdzie życie we wszystkim” – pisał doktor Kościoła. Wielkości nie można osiągnąć bez modlitwy – przekonywał.

W swoich dziełach omawiał etapy kroczenia ku Bogu. W Drodze na Górę Karmel wyjaśnił na czym polega czynny wkład wierzącego w proces uświęcenia, na czym polega oczyszczenie bierne (Noc ciemna), rozwój miłości pomiędzy duszą oblubienicą a Oblubieńcem Chrystusem (Pieśń duchowa) oraz mistyczne zjednoczenie i przedsmak chwały nieba (Żywy płomień miłości).

Juan de Yepes y Alvarez urodził się w 1542 roku w Fontiveros (Hiszpania). Przyszły zakonnik przyszedł na świat w rodzinie ubogich tkaczy i był trzecim synem Gonzala de Yepes i Kataliny Alvarez. Miał dwóch braci: Franciszka i Ludwika. Mając dwadzieścia lat, wstąpił do nowicjatu karmelitów w Medina del Campo. Po roku złożył profesję i przeniósł się na studia do Salamanki, gdzie przebywał przez 4 lata. W 1567 r. udał się do Mediny, aby odprawić swoją prymicyjną Mszę świętą. W tych okolicznościach doszło do spotkania ze św. Teresą od Jezusa, której wyznał swój zamiar przejścia do kartuzów. Ostatecznie został pomocnikiem św. Teresy od Jezusa w dziele reformy Zakonu.

Z miłości do krzyża Chrystusa przyjął imię Jana od Krzyża. Prosił Boga, aby nigdy nie brakowało mu cierpienia. Modlitwa ta została wysłuchana. Przez 9 miesięcy przebywał w zakonnym karcerze w Toledo (do sierpnia 1578). W więzieniu napisał m.in. poemat pt. Pieśń duchowa.

W 1579 roku został przełożonym klasztoru w El Calvario, a w roku następnym – założycielem i rektorem kolegium w Baeza. Jako karmelita bosy przeżył 23 lata. Zmarł 14 grudnia 1591 roku w Ubedzie. W 1726 roku papież Benedykt XIII ogłosił go świętym, a Pius XI w 1926 – Doktorem Kościoła Powszechnego.

Św. Jan od Krzyża w ikonografii przedstawiany jest w habicie karmelitańskim, a jego atrybutami są: otwarta księga, krucyfiks, lilia oraz orzeł u jego stóp.

Błogosławiony Jan Paweł II w młodości nauczył się języka hiszpańskiego, aby móc czytać dzieła św. Jana od Krzyża w oryginale. Do czytania jego pism przekonał przyszłego papieża Jan Tyranowski, świecki zaangażowany w duszpasterstwo i wychowywanie młodzieży.

Amerykański filozof Michael Novak, pisząc o Karolu Wojtyle, wspomniał o św. Janie o Krzyża: „Dwakroć w swym życiu Wojtyła prosił o pozwolenie na wstąpienie do karmelitów, zakonu, który wydał św. Jana od Krzyża, św. Teresę z Avila i św. Teresę z Lisieux, trójkę największych mistrzów życia wewnętrznego, szczególnie życia w wewnętrznej ciemności ducha i nagiej, nie znajdującej w niczym innym wsparcia wierze. Cała trójka, każde na swój sposób, podkreśla również znaczenie zwykłych, codziennych czynności dla ‘ubóstwa w duchu’ i miłości Boga i bliźniego. Kto nie widzi, w jak dużym stopniu dusza Wojtyły jest karmelitańska, ten traci bardzo wiele”.

Św. Jan od Krzyża uznawany jest za twórcę doktryny mistycznej, opartej na jego mistycznym doświadczeniu. Na nauce świętego karmelity wychowało się wielu świętych i trzeba przyznać rację Novakowi, dzieł św. Jana od Krzyża nie można pominąć – w nich jest światło, które pomoże nam dotrzeć do Źródła.

Marcin Stradowski OPs

Poleć innym!