Zubaran, Niepokalanie Poczęta

Dogmat o Niepokalanym Poczęciu został ogłoszony 8 grudnia 1854 r. przez papieża bł. Piusa IX bullą Ineffabilis Deus. Najważniejszy fragment dokumentu zawierający treść dogmatu brzmi:

Na chwałę Świętej i Niepodzielnej Trójcy, na cześć i uwielbienie Bożej Rodzicielki, dla wywyższenia wiary katolickiej i rozkrzewienia religii chrześcijańskiej, powagą Pana naszego Jezusa Chrystusa, świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz Naszą ogłaszamy, orzekamy i określamy, że nauka, która utrzymuje, iż Najświętsza Maryja Panna od pierwszej chwili swego poczęcia – mocą szczególnej łaski i przywileju wszechmocnego Boga, mocą przewidzianych zasług Jezusa Chrystusa, Zbawiciela rodzaju ludzkiego – została zachowana nietknięta od wszelkiej zmazy grzechu pierworodnego, jest prawdą przez Boga objawioną i dlatego wszyscy wierni powinni w nią wytrwale i bez wahania wierzyć.

Znaczenie Niepokalanego Poczęcia

Warto w tym miejscu wskazać najważniejsze treści, jakie niesie ze sobą ta prawda wiary:

• Maryja już od pierwszego momentu swojego istnienia cieszy się wspólnotą życia z Bogiem, jakiej każdy chrześcijanin dostępuje w chwili przyjęcia chrztu.
• Maryja została poczęta w łasce uświęcającej, dlatego jest wolna zarówno od grzechu pierworodnego, jak i od wszelkich innych konsekwencji grzechu (np. od skłonności do grzechu).
• Maryja jest całkowicie Święta, bowiem w żadnym momencie Jej życia nie dotknęła Jej zmaza grzechowa.
• Wszyscy, także Maryja, potrzebowali odkupienia przez Chrystusa. Maryja różni się od innych ludzi tym, że została odkupiona w sposób uprzedzający (tzn. zanim zaistniał w niej jakikolwiek grzech).

Kształtowanie się prawdy i wprowadzenie święta

Prawda o niepokalanym poczęciu dojrzewała w Kościele przez wieki. Już w VII i VIII w. rozpowszechniło się święto Poczęcia Maryi. Owo poczęcie określano już wtedy jako święte i niepokalane. Świadectwa wiary w świętość Maryi od samego początku życia odnajdujemy u Ojców wschodnich z VIII w.: św. Andrzeja z Krety, św. Germana z Konstantynopola czy św. Jana Damasceńskiego.

W Kościele Zachodnim ta prawda dłużej musiała przebijać się do świadomości, ponieważ uważano, że zagraża ona nauce o grzechu pierworodnym i powszechności odkupienia dokonanego przez Chrystusa. Dopiero pod koniec XIII w. Duns Szkot sformułował nauczanie, że Maryja została zachowana od grzechu pierworodnego właśnie przez łaskę Odkupiciela:

Jezus zachował Maryję właśnie dlatego, że jest najdoskonalszym Odkupicielem: jest rzeczą doskonalszą zachować kogoś od choroby aniżeli wyzwolić go z choroby, w którą już wpadł.

Sobór Trydencki zaznaczył, że to, o czym mówi dekret o grzechu pierworodnym, nie dotyczy Maryi. W 1661 r. ważny dokument wydał papież Aleksander VII. W bulli Sollicitudo omnium ecclesiarium uznał on, że dusza Najświętszej Maryi Panny, od pierwszej chwili stworzenia i połączenia z ciałem, zachowana była od zmazy pierworodnej dla zasług Jezusa Chrystusa.

Zanim Pius IX ogłosił definicję dogmatyczną, rok wcześniej zwrócił się do biskupów całego świata z zapytaniem, jaką czcią duchowieństwo i wierni odnoszą się do Niepokalanego Poczęcia Maryi i jakie jest ich zdanie na temat projektu ogłoszenia dogmatu. Na 603 zapytanych biskupów aż 546 poprosiło o jego ogłoszenie.

Cztery lata po ogłoszeniu dogmatu, podczas objawień Matki Bożej w Lourdes, Maryja niejako potwierdziła jego prawdziwość, przedstawiając się Bernadecie Soubirous: „Jestem Niepokalane Poczęcie”.

W ikonografii

W Kościele Wschodnim w ikonografii ustalił się jeden typ przedstawiania Niepokalanego Poczęcia – chodzi o obraz spotkania św. św. Joachima i Anny przy Złotej Bramie w Jerozolimie, gdy – wedle tradycji – miał nastąpić moment poczęcia Maryi.

Na Zachodzie najczęściej Maryja Niepokalana była przedstawiana jako „obleczona w słońce” Niewiasta z Apokalipsy. Nowy typ obrazów powstał po ważnych objawieniach ostatnich wieków, czyli po objawieniach w Lourdes (1858 r.) oraz w Fatimie (1917 r.). Dokoła postaci Maryi umieszczane są na obrazach symbole biblijne: lilie, zwierciadło bez skazy, arka Noego, cedr czy zamknięty ogród.

Oprac. Paweł Pomianek

Źródła:
Ks. S. Budzik, Maryja w tajemnicy Chrystusa i Kościoła, Tarnów 1997, s. 92-104.
Niepokalane Poczęcie Najświętszej Maryi Panny, Brewiarz.pl.

Poleć innym!