Giuseppe Roncalli (Jan XXIII) o modernizmie
Jako młody ksiądz w 1910 r. Giuseppe Roncalli był jednomyślny z papieżem Piusem X.
Dobry Jezus raczył mnie podczas tych rekolekcji specjalnie oświecić, bym prawdziwie zrozumiał konieczność zachowania w czystym i nienaruszonym depozytu wiary i poczucia łączności z Kościołem, tego sentire cum Ecclesia, On też sprawił, że z całą wyrazistością ukazała mi się mądrość, potrzeba i wartość zarządzeń papieskich zmierzających do uchronienia kleru od niebezpieczeństwa nowoczesnych błędów, zwanych modernizmem, które w sposób podstępny a pociągający dążą do zburzenia podstaw doktryny katolickiej. Bolesne fakty, jakie się tu i tam w tym roku wydarzyły, poważne zaniepokojenie Ojca św., wypowiedzi świątobliwych pasterzy przekonują mnie aż nadto, że wiew modernizmu jest silniejszy, niż to się na pierwszy rzut oka wydaje, i bardzo łatwo może dosięgnąć także tych, którzy początkowo zamierzali tylko dostosować zasady chrześcijańskie do potrzeb nowoczesnych. Wiele osób, skądinąd dobrych, uległo, może nawet bezwiednie, temu wpływowi i dało się wciągnąć na manowce. Najgorsze jest to, że od pojęć przechodzi się łatwo do prób uniezależniania się, do wolności w osądzaniu wszystkiego i wszystkich.
Na klęczkach dziękuję Bogu za to, że się ostałem wśród tego wzburzenia i niepokoju umysłów i języków, że zachowałem wiarę nienaruszoną. Lecz doświadczenie innych oraz fakt, że dotąd uchroniłem się od błędu, są dla mnie poważną przestrogą, by jeszcze bardziej czuwać nad mymi wrażeniami, myślami, uczuciami i słowami, nad tym wszystkim, co mogłoby ulec temu niszczycielskiemu wpływowi. Muszę zawsze o tym pamiętać, że Kościół nosi w sobie prawdę Chrystusową, wieczyście młodą, po wsze czasy aktualną i że jego zadaniem jest przeobrażanie i zbawianie narodów i czasów, a nie na odwrót.
Największym skarbem mojej duszy jest wiara, szczera i prosta wiara moich rodziców i dziadków. Będę skrupulatnie i surowo pilnował samego siebie, by nic nie zdołało naruszyć czystości mojej wiary.
Jan XXIII, Dziennik duszy, Kraków 2014, ss. 264.
Rekolekcje z ks. biskupem 2–8 października 1910 r.
