8 maja Kościół katolicki w Polsce obchodzi uroczystość św. Stanisława, biskupa i męczennika. Jest to trzecia w ciągu 15 dni uroczystość głównego patrona Polski.

Nie bez powodu w Ewangelii z uroczystości usłyszymy o dobrym pasterzu: Dobry pasterz daje życie swoje za owce. Św. Stanisław, zdając sobie sprawę z możliwych konsekwencji swojej niezłomnej postawy, zdecydował się stanąć w obronie ludzi przed niesprawiedliwym traktowaniem ze strony króla. Zapłacił za to najwyższą cenę, wzorem Chrystusa oddając życie za owce.

Stanisław urodził się ok. 1030 roku w Szczepanowie. Wiadomości dotyczące jego dzieciństwa i okresu młodzieńczego nie są pewne. Najprawdopodobniej pierwsze nauki młody Stanisław pobierał w domu, a potem studiował w klasztorze benedyktyńskich w Tyńcu. Jest także możliwe, że odbył studia za granicą – w Leodium (dzisiejsze Liege w Belgii) lub w Paryżu. Święcenia kapłańskie otrzymał prawdopodobnie ok. roku 1060.

Po studiach Stanisław został kanonikiem katedry krakowskiej, a po śmierci biskupa Lamberta, w roku 1072 został konsekrowany na biskupa krakowskiego. Szybko dał się poznać jako pasterz gorliwy, a jednocześnie bezkompromisowy. Największą zasługą Stanisława było wyjednanie u papieża Grzegorza VII wskrzeszenia metropolii gnieźnieńskiej. W 1075 roku legaci papiescy orzekli prawomocność erekcji metropolii gnieźnieńskiej z lat 999-1000. W ten sposób diecezje polskie zostały ostatecznie wyjęte spod niewygodnego zwierzchnictwa metropolii w Magdeburgu.

Najwięcej wiemy jednak o samej śmierci męczeńskiej biskupa Stanisława, która była następstwem zatargu przyszłego świętego z królem Bolesławem Śmiałym. Król był stale nieobecny w kraju, ponieważ brał regularnie udział w wyprawach zbrojnych. Jak zapisał Wincenty Kadłubek, te ciągłe wyprawy były źródłem wielkiego zła w kraju. Szerzył się rozbój, a żony rycerzy, ciągle pozostawione same sobie, dopuszczały się wiarołomstw. Efektem były rozbite małżeństwa i ogólny zamęt w kraju. Kiedy w czasie wyprawy na Ruś rycerze prosili króla, by wracał do kraju, ten oddawał się hulankom. Wówczas poddani zaczęli potajemnie opuszczać władcę, udając się do domów. Kiedy potem Bolesław powrócił do kraju, zaczął się brutalnie mścić na – jak uważał – zdrajcach.

Za uciskanym rycerstwem wstawił się zdecydowanie Stanisław, który upomniał króla. Władca nic sobie jednak z tego nie robił. Biskup Stanisław zdecydował się wówczas na zdecydowany ruch i rzucił na króla klątwę ekskomuniki. Ten akt oznaczał jednocześnie zwolnienie z obowiązku posłuszeństwa królowi ze strony jego poddanych.

11 kwietnia 1079 roku król udał się na Skałkę i podchodząc do ołtarza – biskup odprawiał w tym momencie Najświętszą Ofiarę – uderzeniem w głowę zabił Stanisława, a następnie kazał poćwiartować jego ciało. Umierając, biskup miał ok. 45-50 lat. Poćwiartowane ciało Stanisława zostało ze czcią zebrane i uroczyście pochowane. W 1088 roku doczesne szczątki biskupa zostały przeniesione do katedry krakowskiej.

Ten ohydny mord sprawił, że cały lud odwrócił się od króla, który musiał uchodzić z kraju. Uciekł na Węgry. Opuszczony zmarł dwa lata później, w 1081 roku.

Kanonizacji Stanisława dokonał 8 września 1253 roku papież Innocenty IV. Uroczyste ogłoszenie kanonizacji w Polsce połączone z przeniesieniem relikwii zostało wyznaczone na 8 maja 1254 r. Dlatego właśnie datę 8 maja ustanowiono dniem wspomnienia liturgicznego św. Stanisława.

Ikonografia przedstawia Świętego z pastorałem w stroju pontyfikalnym. Jego atrybuty to palma męczeńska oraz miecz. Bywa też przedstawiany z orłem lub godłem Polski.

Paweł Pomianek

Źródła:
Święty Stanisław, biskup i męczennik główny patron Polski, Brewiarz.pl.

Poleć innym!